Στο "Πατριωτισμός και Αριστερά" ο Ν. Κοτζιάς αποκαθιστά την έννοια του πατριωτισμού και τη θέτει σε ορθολογικές-ριζοσπαστικές βάσεις. Πρόκειται για ζήτημαθεμελιακό στην Ελλάδα "Αποικία Χρέους", που τελεί υπό τη σκιά μνημονιακών πολιτικών και διεθνούς επιτροπείας. Ο πατριωτισμός δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί στον εθνικισμό της συντήρησης. Συνδέεται με την αριστερά, σε αντίθεση με όσα πιστεύει ένα κομμάτι της που αυτοπροσδιορίζεται ως "μη πατριωτικό".

Ο συγγραφέας εξηγεί πώς γεννιέται το έθνος και ο εθνικισμός. Υποβάλλει σε αυστηρή κριτική τον αντιδραστικό εθνικισμό, που προωθεί την πολιτική αποκλεισμού των αδύναμων και των πολιτικά διαφορετικών με την υποταγή στους ισχυρούς της Δύσης.

Εθνικισμός, πατριωτισμός, διεθνισμός και κοσμοπολιτισμός, υποστηρίζει ο Ν. Κοτζιάς, είναι έννοιες και θεματικές ενός εκτεταμένου πεδίου κοινωνικών αγώνων, οι οποίοι αφορούν στη νοηματοδότηση αυτών των όρων, όπως, επίσης, στο πώς και από ποιον προσδιορίζεται το περιεχόμενο των κυρίαρχων αξιών στην κοινωνία.

Πατριωτισμός σημαίνει πολιτικός αγώνας για τη διαφύλαξη και ενδυνάμωση: α) των δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του λαού· β) των δικαιωμάτων και δυνατοτήτων της χώρας στο διεθνές σύστημα. Αποτελεί βασικό κριτήριο προσδιορισμού των "εθνικών συμφερόντων" που διασφαλίζει η ενεργητική δημοκρατική εξωτερική και αμυντική πολιτική. Πεποίθηση του συγγραφέα είναι ότι η αριστερά που νικά σε "πολιτισμικούς" αγώνες, όπως είναι αυτός του πατριωτισμού, αυξάνει τις προοπτικές επιτυχίας της. Διευκολύνεται για ευρύτερες συμμαχίες και τη συγκρότηση μιας Κυβέρνησης Σωτηρίας.